(Geactualiseerd op 23 november 2002)
Een woordje uitleg over wat aan oud ijzer allemaal bij mekaar geraapt werd :
H.S.C.S
HSCS (Hofherr Schrantz Clayton Shuttleworth)
HSCS bouwde naast tractoren ook motoren, dit is
type MEB nummer 4128, bouwjaar waarschijnlijk ergens
rond 1925.
Het laatste type Benz motor lijkt
hier een beetje op geïnspireerd ?
Open krukas, roterende magneto. Mechanisch vrij ongewone bouw. HSCS motoren zijn
vrij zeldzaam.
Recent heb ik nog een HSCS motor gevonden, type MEL groter dan de MEB, bouwjaar ongeveer 1911. Een zeer interessante motor, met verticale ballenregulateur. Na wat afregelen en nog wat werk hier en daar, kon de MEL weer aan de praat gekregen worden, met behulp van de carburateur van de MEB, want jammer genoeg was de carburateur tekort ...
Zou U mij kunnen
helpen met documentatie over HSCS motoren (of tractoren) ?
Dank bij voorbaat !
Langen & Wolf
Langen & Wolf (Oostenrijks-Hongaarse Koninkrijk)
Langen & Wolf was bij de eerste firma's die een
licentieovereenkomst hadden met Otto voor de bouw van Otto-Langen viertakt
motoren, al vanaf het allereerste ontwerp met kruishoofd en vlamschuifontsteking.
De firma was gesticht in Wenen (Wien, of Viden in het Tjechisch) door Langen
zelf, om gemakkelijker de markt van het toenmalig Oostenrijks-Hongaarse
Koninkrijk
te kunnen veroveren.
De firma was vrij belangrijk, met vestigingen onder andere in Duitsland en
Italie (Milaan).
Otto motoren volgens de allereerste ontwerpen zijn allemaal zeer gelijkaardig, met als familiekenmerk de typische hangende ballenregulateur.
Andere fabrikanten van deze motor waren eerst en vooral Gasmotorenfabrik Deutz, maar bijvoorbeeld ook de Compagnie Française des Moteurs Otto (Frankrijk) en Fetu-Defize (Belgie).
Er zijn maar heel weinig Langen & Wolf motoren overgebleven, waarschijnlijk niet meer dan 5, en dit is er een van : met gloeibuisontsteking, waarschijnlijk type E3, vermogen waarschijnlijk 4 pk, vliegwieldiameter ongeveer 1m40, bouwjaar waarschijnlijk 1898.
Zou U mij kunnen
helpen met documentatie over dit type motor (Langen & Wolf, of Deutz, of om
het even welke fabrikant), en over Langen & Wolf in het algemeen ? Of weet U
waar ik zo'n motor zou kunnen bezichtigen ? Dank bij voorbaat !
Lorenz
Lorenz was een zeer succesvolle fabrikant van motoren. De firma werd in 1887 gesticht door Ignac Lorenz, en bleef bestaan tot in 1948, toen het communisme de produktie beëindigde. De bouwwijze was voor zijn tijd zeer geslaagd, en bleef bijna ongewijzigd tot misschien nummer 20000… Half-open krukas (open zijkanten), raak-mis, slagmagneto, langsliggende nokkenas. Messing carburator. De foto toont duidelijk wat een prachtige motor een model van ongeveer 1925 wordt na restauratie.
Lorenz TE KOOP : jan_deklerck@hotmail.com
Lorenz 4pk nr. 1796, ongeveer 1920. Deze motor is een zeer vroeg exemplaar.
(de meeste verzamelde Lorenz motoren hebben nummers ruim over 10000)
Een aantal kenmerken verraden het vroege bouwjaar :
carburator boven op de
cilinder, kleppen opzij onder 90 º, vierkante voet van de benzinetank, enz.
Zijn tweelingbroer is TE KOOP : jan_deklerck@hotmail.com
Typeplaat en beschildering op de koeltank van een jongere Lorenz motor,
ongeveer 1925.
Enkele Lorenz motoren hebben een koppeling in de riemschijf, maar deze
uitvoering vindt men zelden.
De grotere Lorenz motoren waren in die tijd volledig open krukas, in tegenstelling tot de kleinere motoren.
De jongere motoren waren benzine-petroleum. Alhoewel deze motoren sterk op
hun oudere broers lijken,
zijn ze duidelijk te herkennen aan hun modernere carburator met mengselregeling,
en een brandstoftank met 2 compartimenten en dus ook 2 afsluitkranen.
Gerestaureerd geeft dit een hele mooie motor tegen een heel betaalbare prijs.
De grotere Lorenz motoren uit die tijd waren ook half-open krukas geworden.
Nog later bouwde Lorenz ook dieselmotoren, viertakt, maar ook tweetakt. Die
laatste lijken heel sterk
op de Belgische Moes motoren.
Originele Info
Originele Info Originele Info
(Index)
Benz
Benz (Trebic, Morava) of (Trebitsch, Mahren) Tjechie
Benz is de meest gegeerde nog enigszins betaalbare Tsjechische motor. Open krukas, raak-mis, slagmagneto,
langsliggende nokkenas, op origineel onderstel, elegant gebouwd, niet in massale
hoeveelheden gebouwd (ongeveer 7000 Benz machines werden gebouwd, daarin
inbegrepen zijn de gebouwde dorsmachines).
De meeste verzamelde Benz motoren hebben serienummers hoger dan 2500.
(Sorry voor de slechte kwaliteit van de foto's : onvoldoende licht ...)
De vroegste Benz motoren hadden laagspanning (zeldzaam, praktisch onbetaalbaar).
Ik had het geluk er zo een te vinden, nummer 383, bouwjaar waarschijnlijk tussen
1908 en 1912.
Het is daarenboven een zuiggasmotor (armgas-motor : "gaz-pauvre"),
compleet met de "gasfabriek", in uitzonderlijk goede toestand.
Om alles transportabel te maken, heb ik motor en gasinstallatie op onderstellen
gemonteerd.
Dit is niet historisch verkeerd, een Benz op een origineel onderstel is
ondertussen al een tijdje een vertrouwd gezicht.
En ook gasinstallaties op een onderstel hebben bestaan, daar heb ik documentatie
over.
De motor is geen raak-mis, maar regelt de tijd dat de inlaatklep openblijft.
Raak-mis regeling zou een zeer onregelmatige trek in de gasinstallatie
veroorzaken, en de gesofistikeerde regulateur die op deze motor te vinden is
vermijdt dat probleem.
Deze motor zou de grootste nog bestaande Benz motor kunnen zijn : vliegwiel
diameter 110 cm.
Er zijn allerhande verschillen met latere motoren, maar wat meest opvalt is toch
de platte bovenkant van de cylinderkop.
De inlaat is niet tegen de zijkant van de cylinderkop gemonteerd, maar tegen het
huis van de inlaatklep. Dit maakt een
eenvoudiger gietstuk mogelijk voor de cilinderkop.
Benz motoren met deze vorm van cilinderkop zijn extreem zeldzaam.
Dit type cilinderkop is ook te vinden op heel vroege Klima motoren.
Iets later kon tussen laagspanning en hoogspanning gekozen worden, waarbij
de motor voor de rest gelijk was (bijv. mijn nr. 901, 5pk, hoogspanningsuitvoering).
Om die reden was de bougie in een verwisselbare
flens gemonteerd.
De aandrijving van de inlaatklep is nog altijd zijdelings, om een eenvoudig
aandrijven van de laagspannings-bougie mogelijk te maken.
Nog iets later kon alleen nog hoogspanning geleverd worden, waardoor de flens wegviel. De magneet staat verder achteruit, waardoor een directere aandrijving van de inlaatklep mogelijk werd. Opvallend is ook, dat het draaistel van de wagen zich nu onder de koeltank bevindt. De motor kon op dat moment in 2 uitvoeringen verkregen worden, zwaar en licht, zodat de 4/5 pk bijvoorbeeld bestaat met vliegwielen van 66cm diameter en een gewicht van ongeveer 350kg, en met vliegwielen van 75cm diameter, grotere cilinderinhoud, en een gewicht van ongeveer 650 kg, maar lager toerental. Latere variaties betreffen de klepaandrijving, de smering van de drijfstang, de smering van de zuiger via een pompje, de kap boven de drijfstang, enz.
Benz TE KOOP : jan_deklerck@hotmail.com
Het laatste ontwerp van Benz had een volledig andere bouw, kleiner, en er zijn er slechts ongeveer 200 van gebouwd (bijv. nr. 7120, 3-4 pk, ongeveer 1936). Deze uitvoering had dus de cilindersmering onder druk, via een pompje, een systeem dat ook te vinden was op de hele vroege Benz motoren. Eigenaardig genoeg was de motor nog steeds open krukas, hetzelfde motorblok als van de vroegere motoren werd gebruikt.
Originele
Info
Originele Info
(Index)
Kokora
Eduard Kokora uit Prerau (Tsjechië)
Kokora fabriceerde stoommachines, motoren,
dorsmachines, maar nog veel meer :
hakselmachines, stro-elevatoren, paardenmolens, kafblazers, ploegen, eggen,
zaaimachines, enz.enz...
Deze Kokora motor dateert uit ongeveer 1915.
Zeer karakteristieke Tsjechische dorsmotor, uniek exemplaar, 1500 kg voor 5pk !
De watertank is niet meer de originele, waarschijnlijk omwille van problemen met
de koeling :de motor heeft nu gedwongen circulatie via een pomp.
Origineel was dat thermo-syphon natuurlijke circulatie, zoals bijna alle
Tsjechische motoren.
De laagspanningsontsteking werd ook vervangen door hoogspanning, waarschijnlijk omwille van
de bedrijfszekerheid.
Originele Info
Originele Info
(Index)
Klima
Klima (Brno, Tsjechië)
(Sorry voor de slechte kwaliteit van de foto's : onvoldoende licht ...)
Klima is vrij zeldzaam, en een vroege open-krukasmotor is dat zeker.
(Klima is altijd open-krukas, maar de latere modellen hadden een gietijzeren
deksel dat precies past op een flens op het motorblok, en de oliedruppelaar voor
het drijfstanglager is erop gemonteerd. Het is dus eigenlijk niet aan te raden
zo'n motor lang te laten draaien zonder dit deksel).
Maar de getoonde motor is een heel vroeg exemplaar, mat een cylinderkop die
bovenaan plat is.
Het huis van de inlaatklep is niet op de cilinderkop gemonteerd, maar op een
tussenstuk, waartegen dan ook de carburator gemonteerd is. Dit maakt een
eenvoudiger gietstuk mogelijk voor de cilinderkop.
Klima motoren met deze vorm van cilinderkop zijn extreem zeldzaam.
De motor is in veel betere staat dan de foto's laten vermoeden.
Dit type cilinderkop is ook te vinden op heel vroege Benz motoren.
Klima TE KOOP : jan_deklerck@hotmail.com
KŠK Koloc
KŠK Koloc Špicka a spol, Kosmonosy (Tsjechië)
Dit is een zeer ongewone motor, helemaal niet typisch voor een grote
Tjechische motor. (1100 kg)
Hij heeft verdamperkoeling, in plaats van de tank-koeling die je bijna altijd
ziet.
De vliegwielen zijn vol gegoten, wat de motor een zeer massief uitzicht geeft.
Maar alle andere gietstukken zijn even massief ontworpen.
De motor is open-krukas, en heeft laagspanning, bouwjaar ongeveer 1910.
Er wordt aangenomen dat dit de enige overlevende Koloc motor is.
De motor is volledig in originele toestand. Maar ik heb al 2 spaakvliegwielen
klaarstaan om hem er iets aantrekkelijker te laten uitzien ...
Slavia
Slavia (Tsjechië)
Slavia was al heel vroeg een zeer succesvolle fabriek met moderne motoren.
De oudste gevonden motoren zijn grote verticale benzinemotoren met zijkleppen.
Ze hebben mengselregeling en een hoogspannings-slagmagneto.
Deze motoren, daterend uit eind de jaren '10, zijn vrij moeilijk te vinden.
De motor lijkt vrij goed op een Lister benzinemotor, maar dan op een onderstel.
De koeling omvat een circulatiepomp, die het water verdeelt over een tentvormig
net. (Ook Claeys gebruikte dit systeem).
Slavia TE KOOP : jan_deklerck@hotmail.com
Jongere Slavia motoren zijn kleiner en hebben een hoger toerental.
Later bouwde Slavia ook dieselmotoren, vooral 2-Takt. Deze lijken heel sterk op de Belgische Moes motoren.
Wat een Slavia motor voor een verzamelaar zeer aantrekkelijk maakt is onder
andere het fijne gietwerk aan de zijkanten van het koelnet :
daar vind je in heel sierlijke letters de naam "Slavia" terug.
Originele Info
Originele Info
(Index)
Little (Josef Odstrcil)
"Little"
Josef Odstrcil,
45
cm Ø, ±150kg, ±1920
This is an exceptionally rare engine. Only two of this make are known.
This is one of them, an aircooled engine (the other surviving engine is
watercooled).
Apparently the engine design bases heavily on the International Tom Thumb (see
the Info on the "engines"
page).
Quite a few "International" engines were imported to that part of
Europe before WW1, and since they were successful, it cannot be a surprise that
a smaller company copied the design (just as REMAR, another Czech company,
copied the Amanco Chore Boy).
The engine is not just a copy, several design improvements were implemented, one
of them being the bearing for the intermediate magneto driving gear, which was
very fragile in the Tom Thumb design.
Een zeer zeldzame motor, er zijn nog slechts 2 Little motoren bekend (de andere
is watergekoeld).
De motor lijkt zeer sterk op een International Tom Thumb (zie de beschrijving
op de "motoren" pagina).
Voor wereldoorlog 1 zijn heel wat International motoren ingevoerd in dat deel
van de wereld, en omdat ze zeer betrouwbaar waren, hoeft het dus niemand te
verwonderen dat een kleine firma een beetje plagiaat pleegde (net als REMAR, een
andere Tjechische firma, die de Amanco Chore Boy copieerde).
Maar de "Little" was geen pure copie, er waren verschillende
technische verbeteringen, zoals bijvoorbeeld een verbeterde bevestiging van het
tussentandwiel voor de aandrijving van de magneto. Bij de Tom Thumb was dit een
zeer fragiel en onverstandig ontworpen gietstuk.
Ein extrem seltene Motor, nur noch 2 Little Motoren sind bekannt (der zweite hat
Wasserkühlung).
Der Motor ist einen International Tom Thumb sehr ähnlich (sehe die Beschreibung
auf die "Motoren" Seite).
Vor den ersten Weltkrieg wurden eine Menge International Motoren in diesen Teil
Europas importiert, und weil sie sehr zuverlässig waren, darf es keinen
wundern, das eine kleine Firma wie Josef Odstrcil einen International nachbaute
(wie auch REMAR, eine andere Tschechische Firma, den Amanco Chore Boy
nachbaute).
Aber den "Little" war doch gegenüber den Tom Thumb um einiges
verbessert.
Zum Beispiel die Lagerung des Zwischenzahnrads zum Magnetantrieb war viel
stabiler, beim Tom Thumb ist diese sehr zerbrechlich.
Un moteur tres rare : seulement 2 moteurs "Little" sont connus (le
deuxieme a le refroidissement par eau).
Le moteur ressemble beaucoup un moteur International "Tom Thumb" (voir
la description sur la page "moteurs").
jan_deklerck@hotmail.com (Index)
International Harvester
International Famous "Nonpareil" (USA), 1917
De motor is op zich al vrij zeldzaam, de enorme laagspanningsmagneto maakt hem
nog ongewoner.
International Famous TE KOOP : jan_deklerck@hotmail.com
En het moet niet altijd groot zijn : ook dit liep ik in Tjechie tegen het lijf : een International Tom Thumb, ook geen alledaagse motor !
Claeys
Leon Claeys uit Zedelghem, België
Claeys was zeer gekend voor zijn
betrouwbare motoren, waarvan de meeste in lokomobiel-uitvoering verkocht werden.
Van de oudere diesels (30'er jaren) werden er ook veel puur stationair gebruikt,
de jongere, kleinere diesels waren er enkel in die uitvoering.
De oudere types motoren (zowel diesel, gloeikop, als benzine) hadden als optie vrij dikwijls een koppeling in de
riemschijf.
De foto toont een Claeys (België) gloeikopmotor die het daglicht ziet na ongeveer 30 jaar,
ergens in de streek van Antwerpen, de eerste eigenaar neemt er afscheid van. Enkele weken later stond deze motor al op een show in Ardingly (Engeland).
En nog wat later in Marke (België), op de Nuttin motorenshow, en in Lauwe (België), waar
nakomelingen van de vroegere eigenaar de motor kwamen "beleven"…
Claeys gloeikopmotoren zijn zeer gegeerd, met name in Nederland.
De Home Page toont deze motor aan het werk eind de jaren ’30.
Een Claeys (Belgie) benzinemotor, ongeveer 1917.
Er bestaan nog maar een handvol Claeys benzinemotoren.
Originele Info
Originele Info Originele Info
Originele Info
(Index)
La Fourmi
La Fourmi (Kortrijk, Belgie)
Bouwjaar ongeveer 1910. Openkrukas gasmotor, laagspanning.
La Fourmi werd in Kortrijk gebouwd, en is een uiterst gegeerd verzamelobject. Er zijn er nog ongeveer 15 bewaard.
Deze motor is de grootste nog bestaande La Fourmi, en is een uniek exemplaar. De grotere La Fourmi motoren hebben een heel eigen mengselregeling via een soort
getande lat, waarop de regulateur dan als het ware een tandje kiest.
Een ander uniek exemplaar is de enige bekende La Fourmi "portable" (op
onderstel met wielen), volledig origineel af fabriek geleverd met een hogedruk
waterpomp, waarvan de aandrijving gedeeltelijk in het motorframe opgenomen is. Deze kleinere motor heeft een eerder klassieke raak-mis regeling, die een
via een schuifklep de brandstofinlaat al of niet opent.
Ruston
Ruston (Engeland) PR size 2, ongeveer 1935
Ruston is eerder gekend voor zijn dieselmotoren, maar dit is een kleine
openkrukas benzinemotor
De bedoeling is deze motor te gebruiken als startmotor voor een Ruston HR4 grote
stationaire Diesel van 1935, via een frictierol op het vliegwiel.
Die Ruston HR4 is een typische industriemotor, die in dit geval gebruikt werd om een vlasfabriek aan te drijven. Hij werd tweedehands gekocht ter vervanging van een Bollinckx stoommachine. Op de foto vraagt zoon Piet zich af of we er ooit zullen in slagen de spieën in het vliegwiel los te krijgen. Uiteindelijk lukte dat, na uren, zelfs dagen proberen. Gelukkig, want alles moest buiten via een lange gang van ongeveer 1m25 breedte, en met het vliegwiel op de krukas lukte dat niet. En wachten tot het gebouw afgebroken werd zou niet verstandig geweest zijn, want dat heeft men voor de ook nog aanwezige Bollinckx stoommachine gedaan : een klein onvoorzien incidentje met een muur, en het vliegwiel lag er in stukken bij ...
Jongere Ruston PB
TE KOOP
: jan_deklerck@hotmail.com
Wichterle
Wichterle, Prostejov, Tjechie
Franz Wichterle stichtte deze firma in 1878.
De getoonde motor dateert van rond 1913, in dat jaar werkten 1050 mensen in de
Wichterle fabriek.
Er werden stoommachines gebouwd, stationair en locomobiel, dorsmachines, en ook
benzinemotoren.
Rond 1900 had Wichterle al een indrukwekkend aantal medailles verworven op
diverse tentoonstellingen, in Tsjechië, maar ook in Rusland en Parijs.
Wichterle motoren zijn ook vrij zeldzaam, en hoogstwaarschijnlijk is dit ook een
uniek exemplaar.
Deze motor, en zoals uit de documentatie blijkt, bijna alle Wichterle motoren
(uitgezonderd de goedkopere "snelloper"), is uitgerust met een koppeling
in de riemschijf. De carburator ziet er te ingewikkeld uit voor gebruik met benzine, en het feit
dat de inlaatlucht opgezogen wordt rond de uitlaat, lijken er op te wijzen dat dit
een petroleum-motor is. Dit is niet zo, de documentatie beschrijft dit systeem
als zeer zuinig in benzineverbruik.
Originele Info
Originele Info
(Index)
Wichterle-Kovarik
Wichterle-Kovarik (WIKOV) Tjechie
Begin de jaren '20 gingen de firma's Wichterle en Kovarik samen, en vormden zo de firma Wichterle-Kovarik, later afgekort tot WIKOV. De firma werd zeer succesvol, vooral door hun motor type "Robot", een zeer eenvoudige, goedkope, betrouwbare benzine-petroleum motor, waarvan er zeer veel gebouwd werden. Maar ze werden vooral bekend door de autos die ze produceerden.
Mijn motor is waarschijnlijk het eerste gezamenlijk ontworpen motortype
Wichterle-Kovaric.
Of misschien is dit nog een pure Wichterle of Kovarik motor, maar dan wel het
eerste samen gecommercialiseerde type, want de koeltank was (volledig origineel)
2x geschilderd geweest : de eerste kleur en bijhorend opgeschilderd firma-logo,
is overschilderd, met daar dan het Wichterle-Kovarik logo op geschilderd.
Het is het laatste type dat een typeplaat meekreeg, de latere
types hadden geen typeplaat meer : alle informatie werd eenvoudigweg in grote
letters op de motor geschilderd. In tegenstelling tot Robot-motoren (deze naam
werd uiteindelijk bekender dan de firmanaam Wikov zelf), is een
Wichterle-Kovaric motor zeldzaam. Mijn motor is in vrij slechte staat, met
enkele ontbrekende onderdelen, maar daar mag een echte verzamelaar zich niet
door laten tegenhouden, natuurlijk ... Een incomplete, iets jongere motor, maar
in betere staat, en met het originele onderstel, zal de
nodige wisselstukken leveren.
Originele Info
Originele Info
(Index)
Fairbanks-Morse
Er zijn natuurlijk heel veel Fairbanks-Morse Z motoren.
Dit type werd echter slechts 1 jaar gebouwd: in 1918.
Opmerkelijk is vooral de heel kleine Sumter laagspanningsmagneto samengebouwd
met de mechanische bougie.
Amanco
Amanco (Associated Manufacturers Company) hoeft waarschijnlijk niet
voorgesteld te worden, op elke show ziet U wel verschillende exemplaren.
Laagspanning, raak-mis, open krukas : een zeer aantrekkelijke motor !
Op een show kon ik een Amanco Chore Boy kopen, waar niemand veel vertrouwen in had : geen typeplaat, en hij leek wel op een Amanco, maar was toch anders. Namaak ? (Amanco werd overal nagemaakt, onder andere bijvoorbeeld door Remar in Tsjechië). Maar dit was geen namaak, maar een heel vroeg exemplaar : de magneto staat parallel met de krukas, en de verdamperkoeling is een apart gietstuk, met een rechthoekige, naar binnen afgeronde rand. Bouwjaar waarschijnlijk 1912. Omdat niemand de motor wou, was de prijs natuurlijk goed, gelukkig maar, achteraf gezien, want het heeft wel wat overtuigingskracht gekost om de krukas weer in zijn oorspronkelijke vorm te krijgen ...
De motor is verbouwd naar hoogspanning, de laagspanningsbougie heb ik, maar
kan iemand mij aan een magneto helpen ? Hoog model, bronzen lijf. Jongere magneto met zamak lijf zou eventueel ook
voldoen. Aanbiedingen : jan_deklerck@hotmail.com.
Dank bij voorbaat !
Junkers
Junkers is vooral gekend voor zijn tweetakt-diesel motoren. (Onder
motoren-verzamelaars. Maar verzamelaars van militaria zullen Junkers eerder
kennen van het angstaanjagende StuKa vliegtuig uit de 2e Wereldoorlog, en
loodgieters monteren nog dagelijks Junkers gasboilers).
Opvallend aan een Junkers motor is het feit dat in 1 cilinder 3 zuigers gebruikt worden, en 3
drijfstangen.
De motor heeft geen kleppen, wel gleuven in de cilinderwand.
De onderste zuiger (komt omhoog tijdens de compressie) opent en sluit de
uitlaat, en wordt door 1 zuigerstang aangedreven.
De middelste zuiger (komt omlaag tijdens de compressie) opent en sluit de
inlaat, en
wordt door 2 lange zuigerstangen aangedreven.
De bovenste zuiger is op de middelste gemonteerd, en werkt in een breder
gedeelte van de cilinder, dat door de cilinderkop afgesloten wordt en zo een compressor voor de
inlaatlucht vormt. Dit type motor was de eerste succesvolle snellopende diesel, begin de jaren '40.
Er zijn niet zeer veel Junkers motoren meer bekend, maar dit type motor werd ook door CLM in Frankrijk (Compagnie Lilloise de Moteurs) in licentie gebouwd. Er zijn vrij veel CLM motoren bewaard, als stationaire motor, of als voertuigmotor in bijv. de Latil bosbouw-tractor. CLM is vrij berucht voor zijn moeilijk starten, bij Junkers was dat nooit een probleem.
Moës
Moës (Waremme, België)
Moes was één van de meest succesvolle Belgische
fabrikanten van dieselmotoren.
De vroegste motoren zijn verticale tweetakt gloeikopmotoren, ook een zeer
gegeerd verzamelobject.
De latere motoren waren zeer gelijkaardig van bouw, maar tweetakt diesel, en van
dat type is mijn motor.
